Του Χρύσανθου Λαζαρίδη
Όταν ξέσπασε η Μεγάλη Κρίση του 1929, οι αρχές των ΗΠΑ έκαναν όλα τα πιθανά (και απίθανα) σφάλματα: Ανέβασαν τα επιτόκια (αντί να τα μειώσουν), μηδένισαν τα δημοσιονομικά ελλείμματα (αντί να τα αυξήσουν, για να ενισχύσουν την ενεργό ζήτηση), επέβαλλαν περιορισμούς εισαγωγών, προκαλώντας «αντίποινα» σʼ όλο τον υπόλοιπο κόσμο, με αποτέλεσμα να γενικευτεί ένας εμπορικός πόλεμος που μείωσε το διεθνές εμπόριο και τη διεθνή παραγωγή…
Όταν στις αρχές του 1933 ανέλαβε νέος Πρόεδρος ο Φραγκλίνος Ντελάνο Ρούσβελτ (FDR), αντέστρεψε την προηγούμενη πολιτική: Αύξησε τις δημόσιες δαπάνες, μείωσε τις φορολογικές επιβαρύνσεις (άρα εκτίναξε τα δημόσια ελλείμματα), άνοιξε τις κάνουλες της προσφοράς χρήματος και περιόρισε τη «δεσπόζουσα θέση» των Τραπεζών. Είναι η πολιτική που έμεινε στην Ιστορία ως New Deal (νέα μοιρασιά)…
Το New Deal του FDR υπήρξε η πρώτη συστηματική εφαρμογή των ιδεών ενός μεγάλου Βρετανού Οικονομολόγου, του John Maynard Keynes. Η Κεϋνσιανή πολιτική γνώρισε μεγάλη άνοδο διεθνώς ως το 1979. Αλλά η επιρροή της περιορίστηκε διεθνώς, τις τελευταίες δεκαετίες, επειδή οι Κεϋνσιανές συνταγές θεωρήθηκαν υπεύθυνες για τον στασιμοπληθωρισμό που ταλαιπώρησε την παγκόσμια οικονομία τη δεκαετία του ʼ70.
Μετά την πρόσφατη κρίση των subrimes και των «τοξικών ομολόγων» (Σεπτέμβρης 2008), επέστρεψαν οι Κευνσιανές ιδέες της «ενεργού ζήτησης». Μόνο που σήμερα υπάρχει μια ουσιώδης διαφορά σε σύγκριση με το 1929: Τότε τα κράτη είχαν μικρό ή ανύπαρκτο χρέος, συνεπώς είχαν περιθώρια για μεγάλα δημοσιονομικά ελλείμματα. Σήμερα οι περισσότερες οικονομίες είναι ήδη βαριά χρεωμένες. Συνεπώς επιστροφή στις «συνταγές» του 1932 είναι ανέφικτη.
Έτσι, μεγάλα ελλείμματα δεν μπορούμε να έχουμε. Πολύ χαμηλότερα επιτόκια δεν μπορούμε να έχουμε (έχουν ήδη πέσει πολύ - στις ΗΠΑ και στην Ιαπωνία βρίσκονται κοντά στο μηδέν). Άρα το μόνο που μένει είναι το τρίτο σκέλος της Κεϋνσιανής συνταγής: Δημόσιος έλεγχος και αυστηρή ρύθμιση στο τραπεζικό σύστημα.
Η σύγχρονη εκδοχή του Κεϋνσιανισμού – το νέο τύπου New Deal – δεν αφορά μόνο, ή κυρίως, δημοσιονομικά ελλείμματα, αλλά δημόσιο έλεγχο και αυστηρή ρύθμιση του χρηματοπιστωτικού τομέα. Ώστε να αναδιανεμηθούν κέρδη και ευκαιρίες, όχι από τους επιχειρηματίες στις λαϊκές τάξεις μέσω του προϋπολογισμού, αλλά από τις Τράπεζες στους υπόλοιπους τομείς της οικονομίας, μέσω του κρατικού ελέγχου των Τραπεζών. Ώστε να περιοριστεί η «δεσπόζουσα θέση τους» (και τα υπερκέρδη τους – τα οποία μέχρι στιγμής κάνουν ότι μπορούν να διασώσουν, σε συνθήκες ύφεσης!)
Έτσι θα μπορέσει να υπάρξει ξανά αναδιανομή εισοδήματος και ευκαιριών, χωρίς να επιβαρύνει τους ήδη ανελαστικούς (λόγω υψηλών χρεών) δημόσιους προϋπολογισμούς.
Αναδημοσίευση από το δίκτυο 21