Εντονες συζητήσεις και προβληματισμό προκαλεί το ζήτημα της εκχώρησης της τουρκικής υπηκοότητας στους Ιεράρχες των ημιαυτόνομων Εκκλησιών της Κρήτης και της Δωδεκανήσου προκειμένου να έχουν το δικαίωμα του εκλέγειν και του εκλέγεσθαι στο Οικουμενικό Πατριαρχείο της Κωνσταντινούπολης.
Ηδη έχουν ξεκινήσει οι διαδικασίες πολιτογράφησης για τέσσερις Ιεράρχες της Κρήτης, ενώ οι υπόλοιποι βρίσκονται εν αναμονή ειδοποίησής τους από το Φανάρι. Για το επίμαχο ζήτημα η “Π” ζήτησε την άποψη ιερέων, θεολόγων αλλά και επιφανών προσωπικοτήτων στο χώρο της Θεολογίας και της Φιλοσοφίας.
Γιώργος Κοντογιώργης - Εγκλωβίζεται το Πατριαρχείο
Ο πρώην Πρύτανης της Παντείου και συγγραφέας, Γιώργος Κοντογιώργης εκτιμά ότι με τη συγκεκριμένη διαδικασία δεν βοηθά στην Οικουμενικότητα του Πατριαρχείου αλλά το «εγκλωβίζει» στη λογική που ισχύει μέχρι και σήμερα. Διερωτάται τι θα συμβεί στην περίπτωση που ένας Ιεράρχης με τούρκικη υπηκοότητα έρθει σε σύγκρουση με το τουρκικό κράτος και επικρίνει συνολικά την Ελληνική κυβέρνηση για την πολιτική που έχει χαράξει.
«Το ερώτημα είναι αν υποβοηθούνται τα Ελληνικά συμφέροντα και εν προκειμένω τα συμφέροντα του Πατριαρχείου. Η γνώμη μου είναι ότι η απόφαση αυτή είναι μία λάθος κατεύθυνση διότι καταρχήν δεν βοηθάει την Οικουμενικότητα του Πατριαρχείου. Θα έπρεπε να επεδίωκε όχι την απόδοση της ιθαγένειας σε όποιον μετέχει στα εκκλησιαστικά του όργανα αλλά αντιθέτως την αποδέσμευση του θεσμού του Πατριαρχείου από την τουρκική υπηκοότητα. Να μπορούν να συμμετέχουν όπως σε κάθε άλλο θεσμό που έχει διεθνή χαρακτήρα και άνθρωποι που δεν έχουν σχέση με το τουρκικό κράτος. Για παράδειγμα μία πολυεθνική εταιρεία που έχει την έδρα της στην Τουρκία, δεν είναι υποχρεωμένη μέλη της να έχουν την τουρκική ιθαγένεια. Γιατί πρέπει ένας οικουμενικός θεσμός; Άρα δε βοηθάει στην Οικουμενικότητα του Πατριάρχη. Βοηθάει στο να εγκλωβιστεί το Πατριαρχείο στην ίδια λογική που είναι μέχρι τώρα, δηλαδή να μην αποκτά Οικουμενικό χαρακτήρα. Είναι σαν να λένε: «Ελάτε να γίνετε Τούρκοι, όσοι θέλετε να συμμετέχετε και θα σας διευκολύνω» αλλά δεν διευκολύνει το Οικουμενικό Πατριαρχείο να αποκτήσει διεθνή υπόσταση και λειτουργία. Υπάρχουν και άλλες επιπτώσεις βεβαίως, οι οποίες δεν έχουν πια να κάνουν με το Οικουμενικό Πατριαρχείο αλλά με αυτούς οι οποίοι έχουν θεσμικό ρόλο και αποκτούν την Τουρκική υπηκοότητα. Αν αποκτήσω την τουρκική ιθαγένεια εγώ ή εσείς, δεν έχει και τόση σημασία.
Ένας μητροπολίτης ή ο Αρχιεπίσκοπος Κρήτης δεν είναι ένας απλός πολίτης. Έχουν θεσμικό ρόλο. Τι θα επιλέξει αν τεθεί το ζήτημα των υποχρεώσεων που έχει απέναντι στην Τουρκία ως Tούρκος υπήκοος. Θα σιωπήσει ή θα επιλέξει να εκπροσωπήσει τα συμφέροντα που επιβάλλει η θέση του στον ελληνικό χώρο; Αυτό είναι ένα πολύ σοβαρό ερώτημα διότι το έχουμε αντιμετωπίσει στην περίπτωση της Τουρκίας πολλές φορές. Όχι μόνο με τους Έλληνες και τους ξένους που συμβαίνει να έχουν την τουρκική υπηκοότητα αλλά και με Τούρκους που έχουν έρθει αντιμέτωποι με το Τουρκικό κράτος επειδή εξέφρασαν απόψεις που δεν συντάσσονταν με την επίσημη τουρκική πολιτική γραμμή. Τι θα κάνουν σε αυτήν την περίπτωση; Θα υπακούσουν στις εντολές του τουρκικού κράτους ή θα υπακούσουν σε αυτόν που θα έπρεπε, στην συνείδηση τους;».
Ο κ. Κοντογιώργης εκφράζει την πεποίθηση ότι η πολιτική που ασκείται από την Ελληνική κυβέρνηση, είναι πολύ μακριά από την αντίληψη που θα έπρεπε να έχει μία χώρα, ιδίως για ένα θεσμό, τον τελευταίο Ελληνικό θεσμό με οικουμενική φιλοδοξία.
«Ελπίζω οι Ιεράρχες να το κάνουν με δική τους πρωτοβουλία και όχι με πρωτοβουλία του κράτους. Θα ήταν πολύ τραγικό μία τέτοια απόφαση που απομακρύνει το Πατριαρχείο από την προσπάθεια του να αποκτήσει Οικουμενικό χαρακτήρα και αναγνώριση και να αποδεσμευτεί από το Τουρκικό κράτος, να γίνεται με την συγκατάβαση ή την παρότρυνση της Ελληνικής κυβέρνησης».
Xρήστος Γιανναράς - Iστορική ευκαιρία να μην εξαφανιστεί το Πατριαρχείο
Για ιστορική ευκαιρία κάνει λόγο μιλώντας στην «Π» ο Χρήστος Γιανναράς, κορυφαία προσωπικότητα στο χώρο της Θεολογίας και Φιλοσοφίας.
«Άκουσα ότι αποδίδουν προθέσεις στους Μητροπολίτες που δέχθηκαν να πάρουν την τουρκική υπηκοότητα, ότι το έκαναν αυτό για να είναι υποψήφιοι για τον Πατριαρχικό Θρόνο. Ξέρετε, εάν αφήσουμε το θέμα να διολισθήσει προς τη διερεύνηση των προθέσεων, τότε δεν πρόκειται ποτέ να βρούμε λύση και απάντηση. Από την άλλη πλευρά έχουμε το δεδομένο ότι το Οικουμενικό Πατριαρχείο στην Κωνσταντινούπολη υφίσταται επί πολλά χρόνια, δεκαετίες, τον «πνιγμό» της τουρκικής πολιτικής με σαφέστατο στόχο την εξαφάνιση του. Έχουν απομείνει στην Κωνσταντινούπολη 1600 Έλληνες. Από αυτούς πρέπει να συντηρείται Οικουμενικό Πατριαρχείο. Το Πατριαρχείο Μόσχας, μόνο στο τμήμα Εξωτερικών Υποθέσεων, έχει 180 ανθρώπους. Το Οικουμενικό Πατριαρχείο έχει δύο ανθρώπους στο αντίστοιχο γραφείο που κάνουν και πολλές άλλες δουλειές. Δεν υπάρχουν άνθρωποι για να συνεχίσει η ιστορία του Οικουμενικού Πατριαρχείου. Και τώρα όλο παραδόξως, ενώ επί δεκαετίες αρνιόταν η Τουρκία να παραχωρήσει αυτή τη δυνατότητα, επιτρέπει να δοθεί τουρκική υπηκοότητα σε Επισκόπους του Οικουμενικού Πατριαρχείου ώστε να μπορεί να συγκαλείται σύνοδος του Οικουμενικού Πατριαρχείου σύμφωνα με την Κανονική τάξη. Και αυτό το πράγμα περνάει στην Κρήτη από κάποιους ως «προδοσία της πατρίδας». Είναι ανατριχιαστικό. Δεν ξέρει κανείς τί να υποθέσει και τη λογική μας. Θυσιάζεται ουσιαστικά ο Επίσκοπος παίρνοντας αυτήν την υπηκοότητα για να μπορέσει να συνεχίσει να υπάρχει Σύνοδος και Οικουμενικό Πατριαρχείο. Αυτό στον τόπο του το εισπράττει ως προδοσία, ότι τούρκεψε. Με πήρε μία κυρία στο τηλέφωνο και μου είπε «τουρκέψανε». Λυπάμαι πάρα πολύ αλλά το ρήμα τουρκεύω χρησιμοποιήθηκε πριν από 400 χρόνια στην Τουρκοκρατία για να δηλώσει τον εξισλαμισμό όχι την απόκτηση τουρκικής υπηκοότητας».
Σε σχέση με την εξωτερική Ελληνική πολιτική, σχολίασε: «Θα έλεγα ότι η Ελληνική πολιτική η οποία άφησε να φθάσει το Πατριαρχείο σε αυτήν την κρίσιμη ώρα, έχει τεράστιες ευθύνες αλλά αυτό δεν έχει καμία σχέση με το επικαιρικό θέμα που συζητάμε σήμερα, να πάρουν ή να μην πάρουν οι Ιεράρχες την τουρκική υπηκοότητα.
Όσο για τον κίνδυνο περί σύγκρουσης των δύο υπηκοοτήτων που θέτουν κάποιοι, ο γνωστός συγγραφέας και Καθηγητής, υπογραμμίζει:
«Το σχήμα είναι εντελώς θεωρητικό και αφηρημένο. Πόσοι χιλιάδες Έλληνες έχουν διπλή υπηκοότητα. Ετέθη ποτέ θέμα σύγκρουσης; Ενόψει και εν ονόματι μίας πιθανότητας, να αρνηθούμε σήμερα μία ιστορική ευκαιρία μήπως και δεν εξαφανιστεί ιστορικά το Πατριαρχείο; Αν και τελικά δεν είναι σίγουρο ότι και με αυτό το μέτρο τελικά θα περισωθεί, αλλά αυτό είναι άλλο ζήτημα. Πρόκειται για ιστορική στιγμή και νομίζω ότι το θέμα είναι ξεκάθαρο από μόνο του.
Αναδημοσίευση από την καθημερινή πρωινή εφημερίδα της Κρήτης Πατρίς - Ημερομηνία δημοσίευσης: 06-07-10