Δρ. Χριστόδουλος Χριστοδούλου*
Αναμφίβολα η δημιουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, και της Ζώνης του Ευρώ στη συνέχεια, δεν μπορεί να ενθουσίασε ούτε να προκάλεσε ευχάριστα συναισθήματα στους στενούς συμμάχους και συνεταίρους της, τους Αμερικανούς. Και αυτό ήταν φυσικό και αναμενόμενο.
Οι Αμερικανοί συνήθισαν για πολλές δεκαετίες να επικυριαρχούν στην παγκόσμια οικονομική κονίστρα. Με τις τεράστιες και πολυάριθμες πολυεθνικές τους σε όλους τους τομείς της οικονομίας και ιδιαίτερα στον δευτερογενή και τριτογενή: Στο βιομηχανικό και τον χρηματοοικονομικό, κυρίως, σε όλες σχεδόν τις χώρες της υφηλίου. Στις χώρες της Ευρώπης και τις προηγμένες της Ασίας, όπως η Ιαπωνία, η Νότιος Κορέα, η Σιγκαπούρη, το Χονγκ Κονγκ, η Μαλαισία, ενώ, τώρα, επεκτείνουν τη δράση και απλώνουν τα πλοκάμια τους και στην Κίνα.
Πέραν τούτου, το εθνικό τους νόμισμα, το δολάριο, έχει καθιερωθεί ως το παγκόσμιο αποθεματικό και το σημείο αναφοράς για την ισοτιμία των άλλων εθνικών νομισμάτων, αλλά και της αξίας και της τιμής του χρυσού και του πετρελαίου πάνω σε καθημερινή βάση.
Με βάση αυτά τα δεδομένα, δεν ήταν δυνατόν οι Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής να παραμείνουν αδιάφορες μπροστά στον κίνδυνο να απολέσουν αυτή την παντοδυναμία. Γιατί, από τη μια η ραγδαία αναδυόμενη κινεζική υπερδύναμη αμφισβητεί πλέον ευθέως τη μοναδικότητα του δολαρίου ως του διεθνούς νομίσματος αναφοράς, ενώ, από την άλλη, το ευρώ, μέχρι και πριν λίγες εβδομάδες, επαπειλούσε, με τη μεγάλη αύξηση της ισχύος, της αξιοπιστίας και της υπεροχής του σε σταθερή αξία και ισοτιμία, την παντοκρατορία του αμερικανικού νομίσματος.
Πολλοί θα διερωτηθούν αν δεν είναι φυσιολογικές οι εξελίξεις που οδήγησαν τους τελευταίους μήνες στον απότομο κλονισμό της ισχύος του ευρώ, με μείωση της ισοτιμίας του έναντι του δολαρίου και της στερλίνας και, ακόμη, αν είναι αφύσικες οι εξελίξεις στο χώρο της Ευρωζώνης που έθεσαν σε σκληρή δοκιμασία την οικονομική και νομισματική της σταθερότητα.
Ας είμαστε ρεαλιστές και ας μη μυωπάζουμε ενώπιον των ξεκάθαρων δεδομένων. Οι Αμερικανοί, οι οποίοι ευθύνονται απόλυτα για την πρωτοφανή οικονομική κρίση που δοκιμάζει ολόκληρη την ανθρωπότητα εδώ και τρία περίπου χρόνια, επεδίωξαν και την οικονομική τους ανάκαμψη και τη διατήρηση της παγκόσμιας οικονομικής επικυριαρχίας τους.
Και, κατά βάσιμη υπόθεση, αυτοί βρίσκονται πίσω από την επιχειρηθείσα και επιχειρούμενη οικονομική αναταραχή και στο ευρώ και στην ευρωζώνη. Με σύμμαχους και συναγωνιστές τους αιώνιους αντιευρωπαϊστές της Γηραιάς Αλβιόνος. Αλλά και με πανίσχυρα υποσκαπτικά εργαλεία τις κολοσσιαίες επενδυτικές και διεθνούς εκτοπίσματος εταιρείες και τους χρηματοοικονομικούς Οίκους και Οργανισμούς, μη εξαιρουμένων και των φαρισαϊκών και αναξιόπιστων Οίκων της χρηματοοικονομικής και πιστοληπτικής αξιολόγησης, οι οποίοι καθεδρεύουν και εξορμούν από αμερικανικά κέντρα, όπως οι Fitch και οι Moody΄s και οι Standard & Poor΄s.
Είναι αυτοί που έκλεισαν τα μάτια μπροστά στα προϊόντα της απάτης των αμερικανικών χρηματοοικονομικών οργανισμών. Είναι αυτοί που, περιέργως (;) δεν αντελήφθησαν, ενώ τους αξιολογούσαν ανελλιπώς, την επερχόμενη χρεοκοπία από τις κραυγαλέες επισφάλειες, των μεγαθηρίων όπως η Lehman Brothers, η AIG, η Fanny Mac, η Freddy Mac και εκατοντάδες άλλες τράπεζες και ασφαλιστικές και επενδυτικές εταιρείες.
Κι όμως, είναι αυτοί οι σοβαροφανείς και εμφανώς αναξιόπιστοι αξιολογικοί οίκοι που όρμησαν ως σαρκοβόρα όρνεα για να κατασπαράξουν την Ελλάδα. Για να κατασυντρίψουν την ελληνική οικονομία και να δημιουργήσουν απότομο κλονισμό της εμπιστοσύνης στο ευρώ και αποσταθεροποίηση της ευρωζωνικής οικονομίας. Με τις καθημερινές απανωτές υποβαθμίσεις της ελληνικής οικονομίας. Και με τις αρξάμενες ή επαπειλούμενες υποβαθμίσεις της ισπανικής, της πορτογαλικής και της ιρλανδικής οικονομίας. Για να δημιουργήσουν ένα ντόμινο κατολισθήσεων και ένα ανεξέλεγκτο φαύλο κύκλο αρνητικών εξελίξεων, ο οποίος θα παρέσυρε την ευρωζωνική οικονομία στο βάραθρο.
Αθλιότητες που συνεπικουρούνταν ακόμη και από διάσημους οικονομολόγους όπως ο Νομπελίστας Στίγκλιτς, ο οποίος, στην πιο κρίσιμη ώρα της ευρωπαϊκής οικονομικής δοκιμασίας, έσπευσε να προβλέψει ότι «το τέλος του ευρώ είναι πιθανόν αν η Ευρώπη δεν καταφέρει να διευθετήσει τα θεμελιώδη θεσμικά προβλήματά της».
Οπωσδήποτε, πέραν από την αρνητική ψυχολογία που δημιούργησαν οι πιο πάνω δηλώσεις του διακεκριμένου αυτού οικονομολόγου, δεν πρέπει να μας διαφεύγει και η θετική πλευρά της. Εκείνη που αφορά στη σύστασή του όπως η Ευρώπη διευθετήσει τα θεμελιώδη προβλήματά της, να βάλει δηλαδή μια τάξη στα του οίκου της.
Ως προς το τελευταίο, ο κ. Στίγκλιτς έχει δίκαιο. Οι Ευρωπαίοι της Ευρωζώνης αποδείχθηκαν ανέτοιμοι, ανεπαρκείς και, ως ένα βαθμό, ανίκανοι να αντιμετωπίσουν έγκαιρα την οργανωμένη επίθεση που υπέστησαν μέσω της ελλαδικής κρίσης και δεν επέδειξαν συλλογικότητα και αλληλεγγύη, όπως απαιτούσαν οι περιστάσεις. Ιδιαίτερα οι Γερμανοί της Μέρκελ, οι οποίοι επέτειναν τη διάρκεια και την όξυνση της κρίσης με τις εμπάθειες και τις ανευθυνότητές τους.
Όμως, οφείλουν να το συνειδητοποιήσουν οι Ευρωπαίοι, ότι η περίπτωση της Ελλάδας δεν θα είναι ούτε η μόνη ούτε η τελευταία. Και άλλες παρόμοιες περιπτώσεις θα ακολουθήσουν, τεχνητές, ως επί το πλείστον, αλλά οργανωμένες και πολύπλευρες. Τα τεράστια οικονομικά συμφέροντα, που επαπειλούνται από ένα αξιόπιστο ευρώ και τις μεγάλες δυνατότητες μιας ανθηρής οικονομίας στο χώρο της Ευρωζώνης, θα επανέλθουν για να κτυπήσουν και πάλι. Αυτή τη φορά ίσως ακόμη πιο ανελέητα και πιο αποτελεσματικά. Ας το έχουν υπόψη όλοι.
Κυρίως, όμως, οι Γερμανοί και οι Γάλλοι και οι Ιταλοί και οι Ισπανοί. Και ας πάρουν τα μέτρα τους. Προτού να είναι αργά.
*Πρώην Υπουργός Οικονομικών και Εσωτερικών και τέως Διοικητής της Κεντρικής Τράπεζας Κύπρου
Αναδημοσίευση από το περιοδικό Εuroκέρδος - Τεύχος 134/Ιούνιος 2010