Θύμιος Παπανικολάου
(Ο Παντελής Βούλγαρης σε ακροβασίες ηθικής λογιστικής)
Κάθε μεγάλο ιστορικό γεγονός πρέπει να εξετάζεται ως όλο και όχι σαν φέτα-φέτα ή ψίχουλο-ψίχουλο. Ένα άτομο που θέλει να αξιολογήσει ιστορικές εποχές ή να τις αναπαραστήσει καλλιτεχνικά πρέπει πρώτα-πρώτα να είναι σε θέση να ανακαλύψει τον άξονα γύρω από τον οποίο αποκρυσταλλώνονται τα επιμέρους, εξωτερικά και χαοτικά επεισόδια.
Δεν μπορεί να γράψεις για τον Εμφύλιο, ούτε να αναπαραστήσεις το κοινωνικό αυτό δράμα, δίχως να έχεις ανακαλύψει το κοινωνικό και ιστορικό στημόνι αυτού του δράματος. Τα ιστορικά γεγονότα δεν είναι περιπέτειες προσωπικές...
Όσοι είναι διανοητικά μέτριοι και ατομικιστές έχουν την ψευδαίσθηση ότι βρίσκονται υπεράνω της κοινωνίας και της Ιστορίας, ουδέτεροι δήθεν παρατηρητές. Αυτοί, λοιπόν, οι «ουδέτεροι», που δεν βρίσκονται ούτε εδώ ούτε εκεί όχι μόνο δεν μπορούν να αισθανθούν τις αντιλήψεις και την ψυχολογία των μεγάλων λαϊκών κινημάτων (τέτοιο ήταν το Κίνημα της Εθνικής Αντίστασης), αλλά είναι και δραματικά στενόμυαλοι για να έχουν μια συνθετική αντίληψη των κοινωνικών δραμάτων. Τομέας τους είναι τα βουνά και τα λαγκάδια, πάνω στα οποία σκοντάφτουν, με φιλοσοφικά και αισθητικά αναθέματα.
Το έργο «Ψυχή βαθιά» του Παντελή Βούλγαρη μόνο ψυχή βαθιά δεν είναι. Δραματοποιεί και δαιμονοποιεί ηθικολογικά τη φρίκη εξωτερικών συμπτωμάτων του κοινωνικού δράματος για να επικαλύψει και να εξαφανίσει την «ψυχή» του ιστορικού δράματος, το βάθος και τις αρθρώσεις των κοινωνικών πραγμάτων: Δηλαδή τα θεμέλια και τον άξονα της τραγωδίας.
Θύτες και θύματα στο ίδιο τσουβάλι. Και αυτή η απάτη των «ίσων αποστάσεων» επενδύεται με τη δολερή αμεροληψία του συμφιλιωτικού πνεύματος, του κορεσμένου από μια γερή δόση δηλητήριο της Νέας Εποχής: αυτό της αφυδάτωσης και της αποσάθρωσης της ιστορίας, της κονιορτοποίησης των κοινωνικών οριοθετήσεων και της κατάργησης των ιδεολογιών...
Δεν είναι τυχαίο εξάλλου ότι το έργο του Παντελή Βούλγαρη, προβάλλεται και διαφημίζεται μανιωδώς από τους μηχανισμούς του καθεστώτος. Γνωρίζει κανείς να διαφημίζεται υστερικά η αλήθεια από τους μηχανισμούς του ψεύδους και της απάτης;
Το δόλιο τέχνασμα των «ίσων αποστάσεων»
Κάθε ιδεολόγημα απάτης στηρίζεται στην αφαίρεση. Ένα από τα πιο γνωστά και «κλασσικά» τεχνάσματα απάτης είναι το ηθικολογικό αξίωμα του αφηρημένου ανθρωπισμού το οποίο συνοψίζεται στην εξίσωση: «Οι σφαίρες είναι σφαίρες», ή «η βία είναι βία» και τα παρόμοια.
Με αυτό το τέχνασμα των «ίσων αποστάσεων» εξισώνεται ο θύτης με το θύμα, η Επανάσταση με την αντεπανάσταση, η «βία» των λαϊκών κινημάτων με την κυρίαρχη καθεστωτική βία και θηριωδία, ο θάνατος ενός αγωνιστή με το θάνατο του δημίου του.
Το τέχνασμα των «ίσων αποστάσεων» είναι μια απλοϊκή εξισωτική μέθοδος, που ανάγει σε κοινό παρανομαστή τα πρωτεύοντα και τα δευτερεύοντα στοιχεία μιας πραγματικότητας, καταλήγοντας έτσι σε μια δόλια παραμόρφωση της πραγματικότητας.
Το τέχνασμα αυτό αποτελεί τη δόλια συνταγή της καθεστωτικής τάξης πραγμάτων, μια συνταγή επενδυμένη με το μύθο και τα ηθικολογικά ξεφωνητά των Φιλισταίων περί «αντικειμενικότητας» και «αμεροληψίας».
Αυτή η ηθικολογική δολιότητα έγινε πολύ προσφιλής στους τσαλαπατημένους, αδικαίωτους και απογοητευμένους πρώην αριστερούς που λιποψύχησαν μπροστά στους κινδύνους της ιστορίας, λιποτάχτησαν από τα παλιά τους πιστεύω, συμβιβάστηκαν και αφομοιώθηκαν από τη φιλοσοφία των κατεχόντων, με το αζημίωτο φυσικά...
Αυτοί, σήμερα, αποτελούν, την εμπροσθοφυλακή της παραγωγής όλων των ιδεολογημάτων και «χρωματισμών» της Νέας Πλανητικής Τάξης. Το παίζουν «ουδέτεροι» και «αμερόληπτοι» ανάμεσα στα μέτωπα σύγκρουσης, ανάμεσα στη σύγκρουση του «καλού» και του «κακού».
Η ζωή, όμως, έχει δείξει ότι η μεροληψία μιας τέτοιας «αμεροληψίας» αποβαίνει πρακτικά υπέρ της βίας και θηριωδίας των ισχυρών. Η ιστορία, επίσης, έχει δείξει, ιδιαίτερα σήμερα το αποδεικνύει και η καθημερινή πρακτική, ότι μια τέτοια «ουδετερότητα» επιδοτείται γενναία από τους μηχανισμούς του καθεστώτος και προβάλλεται αφηνιασμένα...
Αυτή η «ουδετερότητα» και τα «αριστερά επιχειρήματα» των «αμερόληπτων», ήταν που μεροληπτούσαν ξεδιάντροπα υπέρ του ΝΑΤΟ στη Σερβία, στο Ιράκ και στα Αφγανιστάν, υπέρ του Ισραήλ κ.λπ.
Σε όλα τα μεγάλα προβλήματα της εποχής μας αυτή η «αμεροληψία» είναι μεροληψία υπέρ των ηγεμόνων και των δημίων του πλανήτη. Και φυσικά, όλοι γνωρίζουμε, ότι αυτή η «ουδετερότητα» πληρώνεται σήμερα αδρά και ποικίλα. Όταν σε πληρώνουν» και σε προβάλλουν για να είσαι «ουδέτερος» και «αμερόληπτος», αυτό σημαίνει ότι αυτή η «ουδετερότητα» είναι θέση υπέρ αυτών που σε πληρώνουν...
Η ηθική λογιστική της ίσης ανταπόδοσης
Αυτή τη συνταγή των «ίσων αποστάσεων» (την τόσο αποδεκτή, σήμερα, από το κατεστημένο και τόσο επιδοτούμενη), επιχειρεί να εφαρμόσει και ο Παντελής Βούλγαρης στο έργο του. Ανυψώνει τον εαυτό του υπεράνω των μετώπων σύγκρουσης, βαδίζει παράλληλα στις γραμμές των δύο εμπόλεμων καταστάσεων και φωτογραφίζει, με μελοδραματική αφέλεια, τη φρίκη του πολέμου. Και για να δραματοποιήσει και να φορτίσει ακόμα περισσότερο το εμφύλιο-πολεμικό μελόδραμα βάζει δύο αδέλφια να ανήκουν στα διαφορετικά στρατόπεδα του αλληλοσπαραγμού.
Πετυχημένη «συνταγή» για να αναστρέψεις ταχυδακτυλουργικά την πραγματικότητα, να αδειάσεις την ιστορία από τις κοινωνικές ποιοτικές της αξίες και δυνάμεις και να αφαιρέσεις από τα πράγματα το πραγματικό, ανθρώπινο νόημά τους.
Αυτή η «συνταγή» είναι μια ηθική ρητορική, ύπουλη και άκαμπτη, που παρακάμπτει τη διαλεκτική του κοινωνικού γίγνεσθαι, αφυδατώνει την ιστορία, δολοφονεί τις ιδέες, εξαγνίζει και αθωώνει τους ενόχους και κατασκευάζει εξισωτικά σχήματα ευθυνών με τη μέθοδο της στατικής των εξωτερικών εικόνων: «οι σφαίρες είναι σφαίρες», «ο φόνος είναι φόνος», η «βία είναι βία» κ.λπ...
Το να φωτογραφίζεις και να αναθεματίζεις απλώς τη φρίκη του πολέμου και να κλείνεις πεισματικά τα μάτια στην πραγματικότητα που γεννάει τον πόλεμο, τότε δεν ηθικολογείς απλώς, αλλά επικαλύπτεις και αθωώνεις τις δυνάμεις που γεννούν τους πολέμους και τρέφονται από αυτούς.
Οι πόλεμοι και οι εμφύλιοι σπαραγμοί, γενικά τα κοινωνικό δράματα, δεν οφείλονται στην τρέλα των ανθρώπων και τα «μίση». Αποτελούν την έκφραση βαθύτατων κοινωνικών αντιφάσεων και συγκρούσεων.
Αυτές οι κοινωνικές συγκρούσεις αποτελούν αντικειμενικό προϊόν της ιστορίας και δεν λύνονται με ευχολόγια ούτε ηθικά συμφιλιωτικά νανουρίσματα. Κάθε πόλεμος είναι η υπαρκτή, η αντικειμενική κοινωνική σύγκρουση με άλλα μέσα. Είναι δηλαδή ο αντικειμενικός, υπαρκτός κοινωνικός πόλεμος που παίρνει ανοικτές και στρατιωτικές μορφές.
Ο εμφύλιος πόλεμος είναι η υπέρτατη έκφραση του κοινωνικού αγώνα στο εσωτερικό μιας χώρας. Τα να επιχειρείς να τον υποτάξεις σε αφηρημένους ηθικούς «κανόνες» σημαίνει ότι ζητάς από το λαό να αφοπλιστεί πολιτικά και στρατιωτικά μπροστά σε ένα εχθρό οπλισμένο έως τα δόντια και ο οποίος (ο εχθρός του λαού) επιτίθεται (γεννά και προκαλεί τον εμφύλιο), όχι από βίτσιο ή διαστροφή ανηθικότητας, αλλά από τα άκαμπτα συμφέροντά του και το αδιαπραγμάτευτο μονοπώλιο της κυριαρχίας του.
Το να αναθεματίζεις, απλώς, τις βιαιότητες και τη φρίκη του πολέμου είναι σαν να μη θέλεις να τον κατανοήσεις, συνακόλουθα και να το εξαλείψεις. Είναι σαν να θέλεις να τον εξανθρωπίσεις!!!
Σε τέτοιες κούφιες ειρηνοφιλίες επιδίδονται οι ηθικολόγοι: Τον εξανθρωπισμό του πολέμου ζητούν (ουτοπία) και όχι την κατάργηση του πολέμου, γιατί το να καταργήσεις τον πόλεμο πρέπει να ανακαλύψεις τα αίτια των πολέμων και να τα εξαλείψεις. Δηλαδή να ανατρέψεις τις κοινωνικές εκείνες δυνάμεις και το σύστημά τους, που γενούν τους πολέμους και τους εμφύλιους σπαραγμούς και τρέφονται, σαν τον Δράκουλα, από αυτούς. Και η ανατροπή των δυνάμεων του πολέμου και των δυναστών του κόσμου δεν γίνεται με το σταυρό στο χέρι, αλλά με πόλεμο. Έτσι προχώρησε η ιστορία και έτσι θα προχωρήσει μέχρι να εξαλειφθούν τα συμφέροντα που με τη βία και τις φρικαλεότητες του πολέμου κρατάνε τους λαούς στη δουλεία και στην εκμετάλλευση...
Το να κάθεσαι, επίσης, ανάμεσα στα αντιμαχόμενα στρατόπεδα και να λες «οι σφαίρες είναι σφαίρες» και η «βία είναι βία», τότε, όχι απλώς ηθικολογείς σαν μικροαστός Φιλισταίος, αλλά βάζεις στον ίδιο παρανομαστή τους δυνάστες των λαών (το οικονομικό, κοινωνικό και πολιτικό κατεστημένο) με τους εξεγερμένους λαούς που αγωνίζονται εναντίον των δυναστών τους...
Αυτή είναι η φιλοσοφική βάση του έργου «ψυχή βαθιά». Εξισώνει την Εθνική Αντίσταση, το παλλαϊκό ΕΑΜικό Κίνημα με το διεθνές και ελληνικό αντιδραστικό κατεστημένο. Με αυτή την ηθική, σχηματική λογιστική της ίσης ανταπόδοσης τοποθετεί στον ίδιο παρανομαστή τη λαϊκή Επανάσταση με την Αντεπανάσταση των κοινωνικών δυνάμεων της αντίδρασης και των ποικίλων ταγματασφαλιτών τους.
Για να φτάσεις, βεβαίως, σε αυτό τον «άθλο» (τον υμνολογικά αποδεκτό από όλο το πολύχρωμο σημερινό κατεστημένο), απαιτείται το σβήσιμο της ιστορίας του «Εμφυλίου», η αφυδάτωση της πραγματικότητας από κάθε κοινωνικό περιεχόμενο και η ολοκληρωτική ισοπέδωση των ιδεών: Όλα αυτά που αποτελούν το ευαγγέλιο της Νέας Τάξης Πραγμάτων.
Ο Εμφύλιος
Δεν μπορεί να καταπιαστεί κανείς με τον Εμφύλιο παρακάμπτοντας το ΕΑΜΙκό Κίνημα και το στρατιωτικό του σκέλος (ΕΛΑΣ), καθώς και τις δυνάμεις του ιμπεριαλισμού και της ελληνικής αντίδρασης.
Αυτά ήταν τα δύο μέτωπα: Ένα λαϊκό κίνημα από τη μια που αποτέλεσε τη ραχοκοκαλιά της Εθνικής Αντίστασης και είχε αποκτήσει μια χειμαρρώδη δυναμική κοινωνικής απελευθέρωσης και από την άλλη οι δυνάμεις της ιμπεριαλιστικής αντίδρασης που από την πρώτη στιγμή είχαν βάλει στο στόχαστρο το ΕΑΜ και οι οποίες οδήγησαν στη εμφυλιακή σύγκρουση.
Μια καταγραφή της ροής των γεγονότων του εμφυλίου αναδεικνύει καθαρά δύο θεμελιώδη πολιτικά ζητήματα, που εξηγούν ΠΟΙΟΙ και το ΓΙΑΤΙ προκάλεσαν τον εμφύλιο.
Πρώτο θεμελιώδες πολιτικό ζήτημα: Όλες οι δυνάμεις του ιμπεριαλισμού και ιδιαίτερα του αγγλικού, από κοινού με την ελληνική αστική τάξη, τους πολιτικούς της, και με ακραίες τρομοκρατικές αιχμές (βασιλικούς, δοσίλογους, ταγματασφαλίτες κ.λπ) ένα στόχο είχαν: Τον αφοπλισμό και τη συντριβή του ΕΑΜ και του Ε.Λ.Α.Σ.
Δεύτερο πολιτικό ζήτημα: Σε αυτούς τους στρατηγικούς στόχους του ιμπεριαλισμού και του ελληνικού καπιταλισμού έστρωσε το δρόμο η ζαχαριαδική ηγεσία του ΚΚΕ με τις συμφωνίες του Λιβάνου, της Καζέρτας και της Βάρκιζας.
Δεν μπορεί να μιλήσει κανείς για τον Εμφύλιο παρακάμπτοντας το ιστορικό πλαίσιο, τα κοινωνικά μέτωπα σύγκρουσης, τις ιδέες και τους σκοπούς των μετώπων, καθώς και το ρόλο που διαδραμάτισαν οι πολιτικές δυνάμεις και τα μέσα που χρησιμοποίησαν.
Η ταινία του Παντελή Βούλγαρη περνάει πάνω απʼ όλα αυτά και με την ταχυδακτυλουργία της συμφιλιωτικής «ουδετερότητας» και του επιμερισμού των ευθυνών αθωώνει το ιμπεριαλιστικό κατεστημένο και την πολιτική της ελληνικής αντίδρασης, καθώς και τις προδοσίες και τους τυχοδιωκτισμούς της σταλινικής ηγεσίας του ΚΚΕ.
Αναδημοσίευση από το Ρεσάλτο - Ημερομηνία δημοσίευσης: 29-10-09